Clann Lir - это совместный проект лидеров известных московских фолк-групп певицы Натальи О'Шей "Хелависы" (группа "Мельница"), волынщика Владимира Лазерсона ("Тинтал") певца Юрия Андрейчука ("Воинство Сидов"), а также композитора и клавишника Константина Вышинского. В 2006 году к группе присоединилась замечательная арфистка Татьяна Струнина.
Clann Lir (Дети Лира) - единственный проект, репертуар которого полностью состоит из песен на языках кельтских народов - ирландском, шотландском, валлийском и светской ирландской музыки 18 века.
Состав группы:
Наталья О'Шей (O'Shea) (Хелависа) - вокал, гитара, арфа
Юрий Андрейчук - вокал, бойран
Владимир Лазерсон - волынки, флейты, лютня, мандолина
Константин Вышинский - спинет (клавесин), синтезатор, дульцимер
Татьяна Струнина – арфа
Легенда о Детях Лира
История детей Лира одна из трех самых печальных ирландских легенд. Она датируется временем гальского нашествия, когда Tuatha De Danann ушли в свои подземное королевство холмов Sidh.
Lir и его сын Manannan были богами моря. Однажды, после выборов короля, на которых Лир проиграл он оставил свой Sidh в североирландском Fionnachaidh и в ярости отправился на север. Две жены Лира умерли. Третья же жена, Aoife ненавидела детей Лира. Она усадила их в свою колесницу и отвезла к затерянному в чаще леса озеру. Когда дети вошли в воду, чтобы искупаться, мачеха вынула волшебную палочку и, коснувшись ею каждого из них, превратила их в лебедей, произнеся:
Шумит, ревет море в час бури,
Кричат и мечутся птицы у скал...
Холоден будет ваш сон в длинные, зябкие ночи,
Тяжек ваш жребий, и нет вам спасенья,
Плывите, плывите...
Дева-лебедь Fionnguala обвинила Aoife и напророчила разрушение ее планов. Aoife ответила что "три раз по триста лет будет продолжаться мое заклятье, пока мужчина из северного Conacht не объединит свою судьбу с женщиной из южного Munster". Многое случилось с четырьмя необычными зачарованными лебедями за 900 лет. Но постепенно пророчество закончило свое действие и перед королем Connacht и его новой женой по имени Deoca, дочерью короля Munster предстали четыре умирающих старика со снежными волосами...
Тексты и история создания некоторых песен:
Ye Jacobites by name
Английский
Ye Jacobites by name, lend an ear, lend an ear!
Ye Jacobites by name, lend an ear,
Ye Jacobites by name,
Your faults I will proclaim,
Your doctrines I might blame - you shall hear!
What is Right, and what is wrong, by the law, by the law?
What is Right, and what is wrong, by the law?
What is Right, and what is Wrong?
A short sword and a long,
A weak arm and a strong, for to draw!
What makes heroic strife, famed afar, famed afar?
What makes heroic strife famed afar?
What makes heroic strife ?
To whet th' assassin's knife,
Or hunt a Parent's life, wi bluidy war!
Now laeve your schemes alone, in the State, un the State!
Now laeve your schemes alone, in the State!
Now laeve your schemes alone,
Abore the rising son
And leave a man undone, tohis fate!
Ye Jacobites by name, lend an ear, lend an ear!
Ye Jacobites by name, lend an ear,
Ye Jacobites by name,
Your faults I will proclaim,
Your doctrines I might blame - you shall hear!
Your doctrines I might blame - you shall hear!
Эта анти-якобитская шотландская песня существует в нескольких версиях и стала известна, прежде всего, благодаря поэту Роберту Бернсу. Он написал собственную версию этого текста, найденного им среди прочих народных песен, которые он собирал по всей Шотландии. Сам Бернс не застал при жизни восстания Якобитов 1745-1746. После поражения повстанцев множество народных песен было сложено в поддержку якобитов, но сам Бернс видел в нем прежде всего трагическую братоубийственную войну и явно не питал славных чувств к наследникам славы якобитов, хотя симпатизировал Великой французской революции. Clann Lir прежде всего увидели в этой песне искренний и горестный антивоенный призыв - обращение и к потомкам, и к теням ушедших повстанцев. Именно так Наталья и Юрий и постарались ее исполнить.
Y deryn du a'i blufyn shitan
Шотландский
Aderyn du a'i blufyn shitan
A'i big aur a'i dafod arian
A ei di drostoi i gytweli
I oli ynt yr un wy'n garu
Un dou tri pheth y'n anodd imi
Yw cownto'r ser pan fo i'n rhewi
A doti'n llaw i dwtsho'r lleuad
All meddwl f'annwl gariad
******
Gwel yr Adeilad
Mae'r durtur ber yn canu
A'r byd yn gorfoleddu
Mewn gwir fyw lwyddiant
A choed y maes sydd eto
Oll fel yn curo dwylo
Mewn clod a moliant
Ca'r gwyn
A gwridog fawl am hyn
Llu'r nef a'i moliant
A'r llawr cydganant
Hwy'n un enynant
Pob un a'i dant yn dyn
A'u tanllyd anthem addo nes deffro bro a bryn
Mewn pryd
Iachawdwr mawr y byd
I roi trugaredd
I blant y llygredd
Fu mhwll eu camwedd cyd
Teyrnasa dirion iesu yw gwaedd ri delu i gyd
Blackbird with i'ts silk feather
Английский
And its gold beak and its silver tongue
Will you go for me to kidwelly
To ask the way of my dear love
One two three things are difficult for me
Are counting the stars when it is freezing
And putting my hand to touch the moon
And understanding the mind of my dear lover
Две народные песни на валлийском языке
Первая из них Y deryn du (Черный дрозд) - песня о любви девушки к молодому человеку, понять замыслы которого ей так же сложно, как сосчитать звезды или достать рукой до луны.
Эту песню нашел и опубликовал в 1948 валлийский драматург и педагог Дуайт Эванс, работавший школьным учителем в графстве Барри.
В то время он выучил песню наизусть благодаря помощи деревенской старушки. К сожалению, имени старушки история не сохранила.
Gwel yr Adeilad - Валлийский религиозный гимн, прославляющий свет праведной жизни.
Can crwtyn y gwartheg
Валлийский
Mae gen i fuwch wynebwen lwyd
le fyth wynebwen lwyd
Mae gen i fuwch wynebwen lwyd
Hi aiff i'r glwyd i ddodwy
A'r iar fach yn glaf ar lo
le fyth yn glaf ar lo
A'r iar fach yn glaf ar lo
Nid aiff o ngho i eleni
Saith o adar mân y to
le adar mân y to
Saith o adar mân y to
Yn ffrio wrth daflu disiau
A'r garlluan â'i phig gam
le'r garlluan â'i phig gam
A'r garlluan â'i phig gam
Yn chwerthin am ei pennau
Mae gen i sgyfarnog gota goch
le sgyfarnog gota goch
Mae gen i sgyfarnog gota goch
A dwy gloch wrthi'n canu
A dau faen melyn yw ei phwn
Dau faen melyn yw ei phwn
A dau faen melyn yw ei phwn
Yn maeddu milgwn Cymru
Cowboy
Английский
I have a grey, white-faced cow
She goes to the gate to lay
And the small hen sitting on the calf
Won't go from my head this year
Seven small sparrows
Quarrelling and throwing dice
And the curlew and its crooked beak
Laughing at their heads
I've got a red coated hare
And two bells that ring at it
And two yellow boulders are it's burden
Beating the greyhounds of wales
Это веселая валлийская песня о молодом пастухе, который ходит по холмам и долинам Уэльса и наблюдает вокруг себя самых разных и удивительных птиц и животных. Это трудовая крестьянская песня, записанная около 1800 года. Рил, написанный к этой песне Владимиром, посвящается красным кроликам, которых среди прочих чудес видел герой песни, и так и называется - "Red Rabbits Reel".
My son in Americay
Английский
A long time ago in the county Mayo, this story it first began
Before emigration was finally cured by the First Economical Plan
A brave young man had to leave his home and sail all over the sea
But he got well paid in the building trade at the shores of Americay
He got on very well but he sent nothing home and his mother began to think
That may be he'd run away with a blonde or spent all his money on drink!
She wrote him a letter and folded it up and sent it straight away
And on the cover she carefully wrote "To me son in Americay!"
And the postman collected this letter she wrote and he drove in his van to Cork
And he placed it on board on the ship at Cobh that landed it in New York
Sure there was the whiskey and everything else - the mailbags lay on the quay
And among the rest was this letter addressed "To my son in Americay"
And American postmen, I needn't relate, they are rather like me and you
And when at last to this letter they came, sure they didn't know what to do
Well they looked up all the official lists, they had nothing to say
There was no directory could help them to find her son in Americay!
So it laid at the office for years and years and it made all the boys a laugh
Until one day it found some use - in the training of the staff
And to every new postman that came on the job it was shown as Example Three
That was "Insufficiently addressed to 'Me Son in Americay'"!
But the son he got older and wiser too and one day to himself he said
"How are things going with me mother at home, is she alive or dead?"
He walked 'round the blocks to the GPO, there he stood with his cap in his hand
"Well be any chance would there be a letter for me from me Mother in Ireland?"
"Oh Yes! Kind sir - and here it is - we've been waiting for you for years!
We knew that someday someone would come from Cork or even Donegal
For two hundred million that are living now in the whole of the USA
For mother in Ireland that carefully wrote to the 'Son in Americay'
Текст этой песнн приписывается Альфу Мак Лохлину, бывшему одно время директором Государственной национальной библиотеки в Дублине. Он, безусловно, знал, как подписывать конверты. Мелодия же - гораздo более древняя. На эту же мелодию исполняются и некоторые другие ирландские песни. Например, патриотическая The valley of knockanure.
Герой песни оставил в Ирландии престарелую мать и уехал на заработки в Америку. Через несколько лет обеспокоенная мама направила ему письмо, написав на конверте: «Моему сыну в Америку», письмо нашло адресата в Нью-Йорке только потому, что он пришел на почтамт и спросил, не приходило ли ему письмо «от мамы из Ирландии».
Ситуация вполне понятная нам, если вспомнить о трудной судьбе подмастерья Ваньки Жукова, писавшего из города «на деревню дедушке». Все это еше раз доказывает душевную близость между русскими и ирландцами, в чем ни один из участников Clann Lir не сомневается уже много лет.
Именно поэтому в конце, вспоминая обо всех уехавших за море, мы сыграли ирландский хорнпайп, который мы назвали «An t-úillín beag», то есть «Яблочко», на основе русского матросского танца «Яблочко». Эта мелодия была популярна у красных моряков балтийского флота во время Гражданской войны и исполнялась не только как танец, но и как частушки. Почему бы не поискать корни знаменитого русского матросского танца и в хорнпайпах - матросских танцах Англии и Ирландии!
Nach cloite an galar an gra
Caidй sin do'n tй sin
Гэльский
Chuaigh mй chuig aonach is dhíol mй mй bhó
Ar chúig phunta airgid is an gine buí óir
Má ólaim an t-airgead is má bhronnaim an t-ór
Caid й sin don tй sin nach mbaineann sin dó?
Má ólaim an t-airgead is má bhronnaim an t-ór
Caid й sin don tй sin nach mbaineann sin dó?
Má thйim go coill chraobhach ag cruinniú smйara nó cnó
A bhaint úlla de ghйaga nó a bhuachailleacht bó
Má shíním seal uaire faoi chrann a dйanamh só
Ó caid й sin don tй sin nach mbaineann sin dó!
Má shíním seal uaire faoi chrann a dйanamn só
Ó caid й sin don tй sin nach mbaineann sin dó!
Má thйimse chuig airnйal is rince is spórt
Chuig aonach is rásaí gach cruinniú den tsórt
Má chím daoine súgach is má bhím súgach leo
Ó caid й sin don tй sin nach mbaineann sin dó
Má chím daoine súgach is má bhím súgach leo
Ó caid й sin don tй sin nach mbaineann sin dó
Deir daoine go bhfuil mй gan rath is gan dóigh
Gan earra gan йadai gan bólacht ná stór
Ach má tá mise sásta i mó chónai i gcró
Ó caid й sin don tй sin nach mbaineann sin dó
Ach má tá mise sásta i mó chónai i gcró
Ó caid й sin don tй sin nach mbaineann sin dó
What is that to anyone else
Английский
I went to the fair and sold my cow
For five pounds of silver and a yellow guinea of gold
If I drink the silver and if I give away the gold
O what is that to anyone else.
If I drink the silver and if I give away the gold
O what is that to anyone else.
If I go to the leafy woods gathering berries or chestnuts,
Plucking apples from branches or herding cows,
If I stretch out for a while beneath a tree relaxing,
O what is that to anyone else.
If I stretch out for a while beneath a tree relaxing,
O what is that to anyone else.
If I go for a night-visit and for dancing and sport,
To fairs and races and every gathering of that sort,
If I see happy people and if I'm happy with them,
O what is that to anyone else.
If I see happy people and if I'm happy with them,
O what is that to anyone else.
People say I'm without riches no doubt,
Without goods or clothes or cattle or stock,
If I a happy living in a hovel,
O what is that to anyone else.
If I a happy living in a hovel,
O what is that to anyone else.
"Кому какое дело". Одна из самых известных в России ирландских песен, которая столь же горячо любимая и нами. Содержание ее тоже очень близко и понятно русским людям. Юрий поет ее от лица молодого неунывающего парня, который может себе позволить продать последнюю корову и бродить по лесам или по деревенским ярмаркам, радуясь жизни и людям вокруг. И если он счастлив, то никто не сможет осудить его за то, что у него нет богатства. Кому какое дело? Кого это касается? Нам кажется, что герой этой песни это бродячий музыкант. Поэтому мы сыграли здесь очень близкую этой песне по настроению тему из знаменитого "Сурка" Людвига ван Бетховена, ведь странствующие музыканты всех времен и народов радовались и грустили об одном и тоже.
Colm Cille na feile
Гэльский
Ó is mo chairde gaoil gur thrйig mй
Mar gheall ar mhnaoi is ní bhfuair mй í
Is d'imigh sí mar йan bheag
Faoi bharra na gcraobh
Mar bhí seabhac na coille lйithe
Sionnach mór Bhinn Йadain
Roilleach faoi na slйibhte
An naosc is an chearc fhraoigh
Málainn, Cúl Iomra
Sliabh Gabhra gur shiúil mй
D'ansacht ní bhfuair mй
Is mo shúile gur dhall
Go ndeachaigh mй go múrtha an teampaill
Is as sin siar go Laighnibh
Go haonach mór Bhinn Йadain
Is ní ann a bhí mo ghrá
Ach is й Colm Cille na fйile
A mhúscail as mo nйal mй
Is a d'aithris domh cйn taobh a raibh sí
An spйirbhean, ina luí
Tá sí i ngleanntán slйibhte
A dtig duilliúr glas is eidheann ann
Bíonn fáras aici fhйin ann
I gconaí di gach am
D'йirigh mй den lйim sin
Is dhearc mй ar gach taobh domh
Bhain mй díom m'йide
Is mo chlaíomh le mo thaobh
Is chuaigh mй go dtí an spйirbhean
Gur phóg mй í ina lйinidh
Is gur йirigh mo chroí chomh hйadrom
Leis an eala ar an chraobh
Ach is й Colm Cille na fйile
A mhúscail as mo nйal mй
Is a d'aithris domh cйn taobh a raibh sí
An spйirbhean, ina luí
Tá sí i ngleanntán slйibhte
A dtig duilliúr glas is eidheann ann
Bíonn fáras aici fhйin ann
I gconaí di gach am
D'йirigh mй den lйim sin
Is dhearc mй ar gach taobh domh
Bhain mй díom m'йide
Is mo chlaíomh le mo thaobh
Is chuaigh mй go dtí an spйirbhean
Gur phóg mй í ina lйinidh
Is gur йirigh mo chroí chomh hйadrom
Leis an eala ar an chraobh
St. Colm Cille
Английский
I left my friends and relations
Because of a woman, and I didn't find her
And she went off like a little bird
In the tops of the branches
As if the hawk of the woods was after her
Or the great fox of Howth
The oyster-catcher in the mountains
The snipe and the moorhen
Malin, Cuil Iomra
I walked through Sliabh Gabhra
And I didn't find the beloved one
And my eyes were blinded
Until I went to the walls of the church
And from there westward to Leinster
To the great fair of Howth
And my love wasn't there
But it was generous Colm Cille
Who woke me from my slumber
And told me where
This fair lady was lying
She is in a mountain glen
Where green leaves and ivy grow
She is well set up there
In her own abode
I jumped up then
And I looked all around me
I took off my clothes
And my sword by my side
And I went to the fair lady
And I kissed her in her shift
And my heart became light
As the bird on the bough
But it was generous Colm Cille
Who woke me from my slumber
And told me where
This fair lady was lying
She is in a mountain glen
Where green leaves and ivy grow
She is well set up there
In her own abode
I jumped up then
And I looked all around me
I took off my clothes
And my sword by my side
And I went to the fair lady
And I kissed her in her shift
And my heart became light
As the bird on the bough
Эта песня о чуде святого Кольма Киле, который являлся во сне влюбленному юноше и помог ему отыскать его девушку, которую он потерял. Благодаря святому, особенно почитаемому на Севере Ирландии, молодые люди обрели сое счастье. Первой исполнительницей была певица с Аранских островов Рози И Гриана. Наибольшую известность песня о Кольме Киле получила благодаря исполнению Рошин на Наурон ("Рози-певуньи"), легендарной народной певицы, перепевшей множество народных песен из Данегола (на Северо-западе Ирландии) Возможно эта песня - фрагмент ашлинга, большой песни в жанре поэмы-видения, в которой сказителю или поэту являются образы святых или самой Ирландии, чтобы пересказать судьбу или помочь в трудном деле.